|
DEĞERLENDİRME |
Bugün 2023 yılında gazetecilere yönelik ihlal raporunu açıklamak üzere bir aradayız ancak bugün aynı zamanda derneğimizin kuruluşunu ilan ettiği tarihin de yıldönümü. İlk kuruluş anından itibaren gazetecilere yönelik haksızlıklara ve baskılara karşı kolları sıvayan Dicle Fırat Gazeteciler Derneği, aradan geçen 4 yılda önemli çalışmalara imza atarak, gazetecilik alanında yaşanan gelişmelerin referans kuruluşu haline geldi. Bu vesileyle bu çalışmalarda emeği geçen yönetici ve üyelerimiz ile desteğini bizden esirgemeyen tüm dostlara bir kez daha teşekkürlerimizi sunuyor, DFG’nin kuruluşunu bir kez daha kutluyoruz.
2023 yılını geride bırakırken, maalesef yine sizlerle kara bir tabloyu paylaşmak zorunda kalıyoruz. Dünya üzerinde belki de en fazla korunması gerekenler kategorisinde olan gazeteciler, bunun tam tersi bir gerçeklikle karşı karşıya kalıyor.
Uluslararası Gazeteciler Federasyonu'nun (IFJ) 31 Aralık’ta yaptığı açıklamaya göre, 2023 yılında 11’i kadın 120 gazeteci ve medya çalışanı öldürüldü. Federasyon, bu yıl dünya çapında öldürülen gazetecilerin ve medya çalışanlarının yüzde 68'inin Gazze’de öldürüldüğünü kaydetti. Gazze'deki savaş sonucunda 75 Filistinli, 4 İsrailli, 3 Lübnanlı gazeteci öldürüldü. Suriye'de ise 3 gazeteci cinayeti işlendi. KDP asayişi tarafından 25 Ekim’de alıkonulan Rojnews editörü Silêman Ehmed’ten ise 72 gündür haber alınamıyor.
Ülkemizde ise basın ve ifade özgürlüğünün sağlanacağını umduğumuz 2023 yılını ne yazık ki tam tersi bir tablo ile kapattık. Türkiye her yıl olduğu gibi 2023 yılında da gazetecilere yönelik şiddet ve baskı tutumundan vazgeçmedi. Deprem gibi büyük bir krizin yaşandığı zamanlarda bile depremi sahada takip eden meslektaşlarımız defalarca kolluk kuvvetleri tarafından engellendi. Onlarca gazeteciye deprem merkezli yaptıkları haberlerden ötürü soruşturmalar açıldı. Kriz anlarında toplumun ihtiyacı olan doğru ve faydacı gazetecilik iktidar eliyle engellenerek, insanların haber alma hakkı da bu şekilde yok sayıldı. Bu vesileyle geçtiğimiz yıl yaşanan Şubat depremlerinde alınmayan önlemlerden ötürü hayatını kaybeden 25 basın emekçisi arkadaşımızı bir kez daha saygıyla anıyoruz.
Yıl içerisinde aylık olarak 5 ayrı başlık altında topladığımız ihlallerin her birine baktığımızda onlarca gazeteci soruşturmalara, göz altılara, haksız hukuksuz tutuklamalara maruz kaldı. 8 Haziran 2022 tarihinde Diyarbakır merkezli soruşturma kapsamında gözaltına alınan ve tutuklanan 16 Kürt gazeteci, 13 ay boyunca cezaevinde tutuldu. 25 Ekim 2022 tarihli Ankara merkezli soruşturma kapsamında gözaltına alınıp tutuklanan ve ilk duruşmada serbest bırakılan 9 Kürt gazeteci de benzer bir şekilde zulme tabi tutuldular. Aynı şekilde 25 Nisan ve 29 Nisan 2023 tarihinde iki ayrı soruşturma kapsamında gözaltına alının gazeteciler, aylarca hapiste tutuldular. Bu gazeteciler içerisinde yer alan Eşbaşkanımız Dicle Müftüoğlu halen hukuksuz bir şekilde hapiste tutulmaktadır. Tüm bu örnekler ile birlikte 2023 yılında Türkiye, gazeteci tutuklamakta bir ilke de imza attı. “Terörle mücadelede görev almış kişileri hedef göstermek”le suçlanarak gözaltına alınan 5 gazeteci arasında yer alan Fırat Can Arslan, 1991 tarihli TMK 6/1'den tutuklanan ilk gazeteci oldu. Yine Gerçek Gündem editörü Furkan Karabay, "Terörle mücadelede görev almış kişiyi hedef gösterme" ve "İftira" suçlamalarıyla yılın son günlerinde tutuklandı.
2022 yılının en tartışmalı yasalarından biri olan ve “sansür yasası” olarak bilinen 7418 sayılı dezenformasyon yasasının nasıl amaç dışı kullanılacağını bize net bir şekilde gösterdiler. Sansür yasası nedeniyle gazeteciler hakkında soruşturmalar başlatıldı, gözaltı işlemi uygulandı. Bu yasadan tutuklanan ilk gazeteci de Sinan Aygül oldu. Gazeteci Tolga Şardan, Editör Dinçer Gökçe ve muhabir Cengiz Erdinç gözaltına alındı, Tolga Şardan tutuklandı. Yasanın yürürlüğe girişinin birinci yılında en az 26 gazeteci gözaltına alındı, tutuklandı, yargılandı. Toplamda 29 vaka kayıtlara geçti.
Tüm bu yaşananlara baktığımızda 2023 yılında gazetecilerin mesailerinin büyük bölümünü adliyede geçirdiğini görmekteyiz. Gazeteciler hakkında yürütülen soruşturmalar, açılan davalar adeta “size iş yaptırmayacağız” denilen cinstendi. Şöyle ki; bir yıl içerisinde 280 gazeteci en az 821 kez hakim karşısına çıktı.
2023 yılında onlarca kez gazetecilerin haber takibi engellendi, bu engellemelerde birçok gazeteci saldırıya uğradı. Bitlis’in Tatvan ilçesinde gazetecilik yapan ve belediyedeki usulsüzlük iddialarını yazan gazeteci Sinan Aygül, Tatvan Belediye Başkanı Emin Geylani’nin korumalığını yapan polis memuru ve belediye çalışanının saldırısına uğradı.
Verilerde de aktaracağımız üzere yıl içerisinde çok sayıda internet sitesi kapatılırken binlerce habere ve sanal medya içeriğine erişim engeli getirildi. Yine Radyo Televizyon Üst Kurulu onlarca televizyon kanalına ceza üstüne ceza vererek, adeta bir rekora imza attı. RTÜK bu icraatını yılın son günlerinde yapmaktan da geri durmadı.
2023 yılında sansürden haber takibinin engellenmesine, tutuklamalardan basın ve medya organlarına yönelik baskılara kadar tüm engellemelere rağmen, gazeteciler karşı karşıya kaldıkları saldırılara karşı direndi. Başta özgür basın emekçileri olmak üzere onurlu gazeteciler bu saldırılar karşısında kalemi, fotoğraf makinesi ve kamerasını hakikatten yana tutarak gerçeğin karartılamayacağını ortaya koydu. Yeni yıla girdiğimiz şu günlerde 2024 yılının başta Derneğimizin Eşbaşkanı Dicle Müftüoğlu olmak üzere tüm gazetecilerin özgür olduğu, güvenli bir ortamda mesleğini icra ettiği bir yıl olması dileğiyle.
