GAZETECİLERE YÖNELİK OCAK AYI HAK İHLALLERİ RAPORU DEĞERLENDİRME
Türkiye'de basın özgürlüğüne yönelik baskılar sistematik bir şekilde sürüyor. Gazeteciler her gün yeni gözaltı operasyonlarıyla uyanıyor. Yeni yılın ilk ayında gazetecilere dönük gerçekleşen soruşturmalar, gözaltılar ve tutuklamalar; basın özgürlüğü, düşünce ve ifade özgürlüğü alanında karanlık bir tablo çiziyor.
Ocak ayında gazetecilerin her düşüncesi ve haberi neredeyse soruşturma konusu yapılmıştır. 2024 yılına ait verilerimize göre; bir yılda 74 gazeteciye soruşturma açılırken sadece ocak ayında 42 gazeteciye soruşturma açıldı. Açılan soruşturmalardan 17’si davaya dönüştü. Bu rakamlar, iktidarın uyguladığı baskı ve sansürün vahim bir hale geldiğini gözler önüne seriyor.
HALK TV’de ‘bilirkişi’ kayıtlarını açıkladığı için beş gazeteciye soruşturma açılırken Seyhan Avşar , Ahmet Doğan Akın ve Candan Yıldız hakkında da Nazım Daştan ve Cihan Bilgin'e dair sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek açılan soruşturma davaya dönüştü.
Gazetecilere dönük baskı, sadece soruşturmalarla yürütülmedi. Ocak ayında 18 gazeteci, sadece mesleklerini yaptığı için gözaltına alındı. Gözaltına alınan 18 gazeteciden 9’u tutuklandı. 17 Ocak’ta Güncel ve Martı prodüksiyon şirketine baskın yapılmış, aynı soruşturma kapsamında Van, Mersin ve İstanbul’da yapılan ev baskınlarında gözaltına alınan Reyhan Hacıoğlu, Rahime Kavrar, Velat Ekin, Necla Demir Arvas, Velat Ekin, Vedat Örüç, Ahmet Güneş ve Eylem Babayiğt tutuklandı. Yine HALK TV soruşturmasında gözaltına alınan Halk TV Genel Yayın Yönetmeni Suat Toktaş ve ETHA muhabiri Züleyha Müldür tutuklandı.
Gazeteciler, ocak ayında mesailerinin büyük bir bölümünü adliye koridorlarında geçirdi. 43 dosyada 102 gazeteci, meslekli faaliyetlerinden dolayı yargılandı. Bu yargılamalar sonucu 12 gazeteci, 31 yıl 2 ay hapis cezasına çarpıtıldı. Bu gazetecilerden biri de Eski Jinnews Haber Müdürü Sofya Alağaş’tı. Gazetecilik yaptığı dönemde hakkında açılan davalardan yargılaması süren Siirt Belediye Eşbaşkanı Sofya Alağaş'ın duruşması Diyarbakır 5'inci Ağır Ceza Mahkemesi'nde görüldü. Sofya Alağaş gazetecilikten yargılandığı davada 6 yıl 3 ay hapis cezası aldı.
Gazetecilere dönük baskının bir diğer ayağı da sansür olmuştur. Etki ajanlığı, Casusluk Yasası’nı gelen tepkiler sonucu geri çeken iktidar, 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü’nde yeni bir sansür yasasını meclise getirmiştir. AKP milletvekilleri Atay Uslu ve Ali Özkaya ile 133 milletvekili 10 Ocak’ta TBMM’ye yeni bir Siber Güvenlik Kanunu teklifi sundu. Teklife İYİ Parti de destek verdi. “Veri sızıntısı" haberi yapana 2 yıldan 5 yıla kadar hapis öngören Siber Güvenlik Kanun Teklifi, Milli Savunma Komisyonu’ndan geçti. Hukukçular, bu teklifin mevcut haliyle yasalaşması, demokratik toplum düzenine ve temel insan haklarına ciddi bir tehdit olduğu konusunda uyarıda bulundu.
Öte yandan Gezi Parkı soruşturması kapsamında gözaltına alınan menajer Ayşe Barım, adliyedeki ifade işlemlerinin ardınan ‘Etki ajanlığı’ yaptığı gerekçesi ile tutuklanmıştır. Meclisten geçmeyen bir yasanın fiili olarak uygulanması endişe vermektedir. Bu hukuk dışı suçlama basın, düşünce ve ifade özgürlüğü önünde büyük bir tehlike olarak durmaktadır.
Ocak ayında Millî güvenlik ve kamu düzeninin korunması gerekçesiyle aralarında Mezopotamya Ajansı’nın 264 bin takipçisi bulunan @MAturkce, JINNEWS Haber Ajansı’nın 168 bin takipçisi bulunan @jinnewsturkce, 125 bin takipçisi bulunan @yeniyasamgazete adlı X hesaplarında bulunduğu 31 sanal medya hesabı erişime engellendi. Öte yandan Yeni Yaşam Gazetesi ve JİNNEWS’in instagram hesapları da kapatıldı.
Savcılar tarafından açılan soruşturmalara paralel RTÜK’te bir savcı gibi davranıp başta Bolu’daki otel yangınına ilişkin eleştiri yapan yayınlarında içerisinde olduğu 8 programa idari para cezası verdi. Ocak ayında 10 internet sitesi erişime engellenirken 361 habere de erişim engeli getirildi.
Gazeteciler bir yandan tutuklanırken bir yandan da çalışan gazetecileriin haber yapmaları baskılarla engelleniyor. Gazeteciler, soruşturmalarla sürekli gözdağı ve baskı politikalarıyla karşılaşıyor. Bir kez daha söylemek istiyoruz; gazetecilerin tutuklu olduğu, yaptıkları haberlerden dolayı soruşturmaya maruz kaldığı, yayınladıkları haberlerden dolayı yargılandıkları bir ülkede basın özgürlüğünden bahsetmek mümkün değil. Tüm sansür ve baskı politikalarına rağmen gazeteciliği savunmaya devam edeceğiz.
DİCLE FIRAT GAZETECİLER DERNEĞİ
